In de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt mogen vrouwen geen dominee worden. Ineke Baron uit Bakkeveen was de de eerste vrouw die er onlangs toch een preek hield. Gisteren ging ze opnieuw voor, in de Protestantse kerk in het Groningse Zevenhuizen.
Door onze correspondent
KARIN DE MIK correspondent NRC Handelsblad
Bakkeveen. Een vrijgemaakte vrouwelijke dominee op een protestantse kansel. Gevangenispastor Ineke Baron (57) beleefde gisteren in Zevenhuizen opnieuw een memorabel moment. De vrijgemaakte Baron, in opleiding tot voorganger, preekte weer, nu in een PKN-kerk. De Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt kennen geen vrouwen in het ambt. Ouderling of diaken kunnen ze niet worden. Dominee al helemaal niet. Toch ging Baron vorige week als eerste vrouw ter wereld voor in een vrijgemaakte kerk. Ze hield een stagepreek in Haulerwijk. De zegen aan het eind van de kerkdienst mocht ze echter niet zelf uitspreken. In de PKN-kerk, waar vrouwen op de kansel geen uitzondering zijn, wel. Baron: “Erg fijn. Gezegend worden betekent tot bloei komen, zodat mensen die met jou in aanraking komen ook tot bloei kunnen komen.” Het sprak Gina Kamminga, die Baron voordroeg voor de preekbeurt in Zevenhuizen, aan. “Mensen waren enthousiast. Ineke Baron is een ander type dominee dan we gewend zijn. Ze is heel duidelijk en komt liefdevol over.”
De Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt scheidden zich in 1944 af van de Gereformeerde Kerken (synodaal). De afsplitsing sloeg diepe wonden binnen families en vriendschappen. Bij de vrijgemaakten speelt de discussie over vrouwen in het kerkelijk ambt al jaren. Vorig jaar bepaalde de synode, het hoogste orgaan, dat vrouwen uitgesloten blijven. De grond hiervoor vindt men onder meer in een bijbeltekst uit 1 Corinthiërs 14. “Vers 34,” weet Baron, die thuis in Bakkeveen een bijbel openslaat. “De apostel Paulus zegt daarin: “Vrouwen moeten tijdens de samenkomsten zwijgen, zoals ook de wet zegt.” Maar ik vroeg me af: welke wet? In het Oude Testament staat daar niets over. De Statenvertaling verwijst in een uitleg naar Genesis 3. Daar staat dat de man over de vrouw zal heersen. Daar ben ik ziek van geweest. In mijn praktijk spreek ik vaak christelijke vrouwen die hun identiteit kwijt raakten in hun huwelijk.”
Baron is psychosociaal therapeut en tweeëenhalf jaar gevangenispastor. Ze ging theologie studeren om nog beter onderlegd te zijn. De stagepreek in het kader van haar studie hield ze op 31 mei in haar eigen kerk in Haulerwijk. De kerkenraad daar zag geen probleem. “Die wist van mijn studie en besloot unaniem dat ik mocht voorgaan.” Niet iedereen stond overigens te juichen over een vrouw op de vrijgemaakte kansel. “Ik heb ook vervelende brieven gehad, zelfs van overzee, maar zet dat er maar niet in.”
Maar er waren ook veel positieve reacties. Een haar onbekende vrouw mailde: “Bijzonder dat jij als vrouw “mag” preken. Mooi, geduld wordt beloond en wie weet waar deze weg toe leidt.”
Paulus’ tekst moet je zien in zijn historische context, vindt Baron. “Vrouwen speelden in de toenmalige Griekse cultuur een ondergeschikte rol.”
Er zijn bovendien teksten die Paulus tegenspreken, meent ze. “In het bijbelboek Handelingen staat dat “uw zonen en uw dochters zullen profeteren”. En er zijn veel teksten waarin vrouwen het woord nemen.
Op de (vrijgemaakte) universiteit in Kampen is twee op de tien studenten theologie vrouw. Predikant kunnen ze niet worden. Baron: “Maar misschien wilde God dat ik een voortrekker zou zijn en komt er een doorbraak.” Wordt ze nu de eerste vrijgemaakte vrouwelijke predikant? Ze lacht. Het is niet echt haar doel. “Het liefst blijf ik gevangenispastor.” Ze valt even stil. “Maar misschien ook wel. Het lijkt erop of niet ik maar God dit allemaal heeft bedacht. Ik beschouw Hem als de regisseur van dit alles.”